Metraj, bir yapıyı meydana getiren elemanların ayrı ayrı ölçülerek miktarlarının bulunması işlemine denilmektedir. İnşaatı meydana getiren tüm yapı elemanlarının oluşumunda kullanılacak olan malzeme ve yapılacak olan iş miktarını tespit etmek amacıyla yapılan bir hesaplama çalışmasıdır. Metraja bağlı yapı maliyet hesaplarında bulunacak maliyetin gerçekçi olması metrajın doğru yapılması ile doğrudan ilişkilidir. Bu nedenle, metrajın hazırlanması ile ilgili temel ilkelerin iyi bilinmesi gerekli olmaktadır.
Metraj işe başlanmadan oluşturulur. Yapı uygulamalarında yapının maliyet analizi de önemlidir. Örneğin, yapılacak olan döşemeye, merdivene ya da kirişe ne kadar beton, kalıp gideceğinin belirlenmesi için metraj hesabının yapılması gereklidir. Betonarme kalıp metrajı da yapılan önemli işlerdendir. Yapı elemanları ayrı ayrı ölçülerek, ölçümler cetvele aktarılır. Örneğin:
Kalıp metrajında alan kullanılır.
Beton metrajında hacim kullanılır.
Kazı metrajında hacim kullanılır.
Duvar metrajında belirli bir kalınlık vardır alan kullanılır. Duvar metrajı hesabında ölçüler önemlidir.
Bazı elemanlarda adet kullanılır.
Birimlere göre metraj cetveli hazırlanır.
İçindekiler
Metraj Nasıl Yapılır?
Metraj, proje üzerinde gösterilebilecek bir işlemdir. Aynı zamanda yapının olduğu yer üzerinde de ölçüm çalışması yapılabilir. Uzunluk, alan ölçümleri farklı birimler üzerinden yapılmaktadır. Metraj, hesaplanacak malzemenin veya uygulamanın birimine göre projeden yola çıkarak hesaplanır. Sonrasında birim fiyat ile çarpılarak maliyeti bulunur.
Metraj çalışmalarında ölçümler için;
- Uzunluk ölçülerinde metre cinsinden işlem yapılır.
- Alan ölçülerinde en ve boy ölçümü çarpılarak metrekare cinsinden işlem yapılır.
- Hacim ölçüleri en, boy ve yükseklik ölçümleri çarpılarak metreküp cinsinden işlem yapılır.
- Ağırlık ölçüleri tartılarak işlem yapılır.
Metraj Çıkarmada Neye Dikkat Edilmelidir?
Ölçüm yapılacak alan incelenmeli böylece ölçüm çalışmaları yapılmalıdır. Yanlış ölçüm birimi kullanımında proje hatalı olarak gösterilebilir. Yapının bölümleri arasında o yapıya ait tüm elemanlar detaylarıyla, ayrı ayrı gösterilmelidir.
Metraj Birimleri Nelerdir?
- Kazı İşleri-m³
- Kaplamalar-m²
- Toprak Taşıma-m³
- Yarım Tuğla Duvar-m²
- Blokaj-m³
- Kalın Tuğla Duvar-m³
- Büz Döşeme-m
- Denizlikler-m
- Beton İşleri-m³
- Bordürler-m
- Betonarme Demirleri-ton
- Sıva, Boya İşleri-m²
- İksalar-m²
- Badana-m²
- Kalıplar-m²
- Mozaik-m²
- İskeleler-m²
- Yalıtım İşleri-m²
- Moloz Taş Duvar-m³
- Ahşap Doğrama-m²
- Kesme Taş Duvar-m³
- Cam-m²
- Çatı Örtüleri-m³
- Demir İşleri-ton
Metraj Türleri Nelerdir?
- Kalıp Metrajı
- Kazı Metrajı
- Çatı Metrajı
- Sıva Metrajı
- Betonarme Metrajı
- Donatı Metrajı
İnşaattaki tüm uygulamaların metrajları ölçülebilmektedir.
Metraj Cetveli Nedir?
Bir inşaat projesinde kullanılacak olan yapı malzemeleri, diğer yapı maliyet kalemlerinin ve miktarlarının ayrı ayrı belirtildiği bir kontrol çizelgesidir. Cetvel oluşturulurken şartname ve çizimlerin anlaşılır biçimde analiz edilmesi gerekmektedir.
Metraj Cetveli Kullanım Alanları Nelerdir?
- Teklif sahiplerine miktarlardan yola çıkarak işle ilgili temel bir bilgilendirme ve yapılacak işin kapsamı hakkında bilgi sağlar.
- İşveren için oldukça önemli olan tahmini sözleşme tutarı hakkında bilgi verir. Böylece beklenmeyen giderlerin önüne geçilmesi sağlanır.
- Metraj çıkarmada ana amaç yapılacak projede mekan ve mekan için kullanılacak olan her malzeme detaylı düşünülmeli ve hesaba katılmalıdır.
Metraj Çıkarırken Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?
- Metraj hesapları anlaşılabilir, kontrol edilebilir ve karşılaştırılabilir olmalıdır.
- Kolaylık adına çeşitli kabuller ve yuvarlamalara başvurarak detaylı hesaplamalardan kaçınılmalıdır.
- İlgili her çizim kontrol edilip, her malzeme ölçü birimleri ile kayıt altına alınmalıdır.
- Daha sonra yapılabilecek değişikliklerin kolayca düzeltilmesi ve olası hesap hatalarından kaçınmak adına Excel gibi elektronik tablolardan ya da metraj için hazırlanmış özel programlar kullanılmalıdır.
- Metraj alınırken, metraj alan kişinin inşaat süresince oluşacak zayiat yüzdesini de göz önünde bulundurması gerekmektedir.
- Hesap sırasında yapılan kabuller ve varsayımlar varsa, bu noktalar not edilmeli ve daha sonra netleştirilmeli ya da tarafların kabulüne sunulmalıdır.
- Şantiyede yerinde yapılan ölçümlerde ölçüm hassasiyetine dikkat edilmelidir.
- Büyük uzunluklar, alanlar ya da hacimler ile temel yöntemlerle ölçülmesi mümkün olmayan noktalarda, harita mühendislerinden / topograflardan destek alınmalıdır.
- Metraj hazırlanırken yapılan en sık hata, bazı yapı elemanları miktarının olması gerekenden az ya da fazla olmasıdır. Bu durum, daha çok bazı elemanların unutulması veya birden fazla yazılmasıyla meydana gelmektedir.
- Boyutları ifade eden rakamlar, elemanın birimine uygun şekilde yazılmalıdır.
- Eleman boyutları belirlenirken, en ve boylar planlardan; yükseklikler kesitlerden alınmalıdır.
Sıkça Sorulan Sorular?
Beton Metrajı Nedir?
Yapının temel, kolon, kiriş, döşeme, perde, ihata duvarı, istinat duvarı, iksa duvarı gibi taşıyıcı elemanlarına kullanılacak olan beton miktarını bulmak ve bu miktara göre beton sipariş etmek veya yapının yaklaşık maliyetini tespit etmek adına hesaplanan beton m³ hesabına beton metrajı denir.
Beton, iki boyutlu düzlemsel bir alanı, yüzeyde kalınlık oluşturarak 3 boyutlu forma ulaştırır. Bu da demek oluyor ki beton; eni, boyu ve derinliği olan 3 boyutlu bir malzemedir. 3 boyutun proje ölçülerini de imalatta, kalıp sistemiyle oluştururuz. Çünkü beton kalıba ilk döküldüğünde plastik ve akışkan kıvamda olduğundan dolayı, döküldüğü kalıbın şeklini alır. Daha sonra zamanla priz kazanan beton, kalıp malzemelerinden arındırıldığında 3 boyutlu görünüme ulaşır. Birimi de, betonun üç boyutu da (uzunluk, genişlik, yükseklik) beton miktarını etkilediğinden dolayı m³ tür. Bir elemandaki bu üç boyutunda birbirleriyle çarpılmasıyla bulunan hacim, betonun miktarını verir.
Beton Metraj Hesabını ve Döküm Miktarını Etkileyen Unsurlar Nelerdir?
Beton metrajı, yapının statik projesinin oluşturulduğu yazılım programları tarafından çıkarılsa da işin daha garanti bir sonuca ulaşması adına kendimizde bu hesabı yapabilmeli ve sonucu bir de kendi hesaplamalarımızla görebilmeliyiz. İş hayatına yeni atılacak meslektaşlarımıza şunu diyebiliriz ki; müteahhidin “Kaç m³ beton sipariş edelim?” sorusuyla aniden karşılaşabilir ve sizin bulacağınız sonuçla santralden beton sipariş edildiğini görebilirsiniz. Bu durumda beton dökümü bitene kadar sizlerde gerginlik hissiyatı oluşturabilir. Çünkü müteahhide vereceğiniz miktarla, metraj hesabınızın doğruluk payı ortaya çıkmakla beraber, imalatta vakit, firmaya da nakit kaybı yaşatabilirsiniz. Fazla maliyetin sebebini merak ederseniz de şunu diyebilirim ki: Bazı santraller fazla sipariş edilen betonu iade almaz ve firma o dökülmeyen betonun da fiyatını ödemek zorunda kalır. Bu nedenlerle yazımızda, beton metraj hesabımızın doğruluk payını artıracak önemli noktalara değineceğiz. Bu noktalar şunlardır:
Ölçü ve Ölçü Birimleri
Metraj çıkarırken her elemanın ölçü değerlerini doğru almalıyız. Çünkü ortalama 170 m³ beton dökülebilecek bir katta tahminen 60 adet kolon ve perde, 90 adet kiriş, 50 adet döşeme, 2 adet merdiven olabilir. Yani 200’ü aşkın eleman olabilir. Her bir elemanın 3 boyutunu metrajda hesaba katacağımıza göre de 600’den fazla değer alacağız. Bu değerleri alırken hata yapabiliriz. Bu nedenle titiz çalışmalı, kontrollerimizi dikkatli yapmalıyız. Ölçülerimizi ne kadar doğru alırsak metraj hesabımız da o kadar doğru olur. Ölçülerin yanında birimlerde önemlidir. Elemanların hacimlerini 3 eksenin birimini de aynı olacak şekilde hesaplamalıyız. Elemanlar genelde santimetre biriminde ölçülendirilir. Biz hesap yaparken ya her ölçüyü metreye çevirmeliyiz ya da sonucu m³’e çevirmeliyiz. Çünkü betonun birimi m³’tür.
Proje Okuma Kapasitesi ve Yapı Elemanların Hesaba Doğru Dahil Edilmesi
Yüksek doğruluklu beton metrajı, hesabı yapan kişinin statik projeyi doğru okuma ve elemanları 3 boyutlu düşünebilme kapasitelerinden geçer. Örneğin metraja dahil ettiğimiz her elemanı metraj cetvelinde belirtmemiz gerekir. Aynı elemanı birden fazla hesaba kattığımızda veya hesaba dahil etmeyi unuttuğumuz elemanlar olduğunda sonucumuzda tutarsızlık yaşanır. Bu tutarsızlığı azaltmak için örnek olarak kiriş yüksekliğinin bir kısmını tekrardan döşeme yüksekliğiyle hesaba katmamamız gerekir. Döşeme metrajını kirişlerin iç kenarlarından alıyorsak; kiriş yüksekliğini projedeki ölçüsüyle almalı fakat dış kenarlarından alıyorsak döşeme yüksekliğini kiriş yüksekliğinden düşerek almamız gerekir. Aynı konu kolonlar içinde geçerlidir. Çünkü genelde hatalar kolon, kiriş, döşeme birleşim yerlerinden kaynaklanmaktadır. Bir diğer örnek minhaların hesaba dahil edilmeden geçilişidir. 4 daireli bir katta örneğin 4 adet şaft bacası, 8 adet havalandırma bacası, 12 adet şönt baca olduğunu düşünelim. Bu bacaların alanı 25 m² olsa döşeme yüksekliği 0,15 m olan yerde 3,75 m³ beton metrajı oluşturacaktır. Bu da önemsenecek bir miktardır.
Proje ile imalatın uyumluluğu, Tesviye Hatası (Kalınlık Değişimi)
Projeyi ne kadar doğru okusak da eğer kalıp imalatı proje ile uyumsuzluk içinde ise ciddi miktarda sonuçlar arası fark yaşanır. Örneğin 2,95 m olması gereken kat yüksekliği 3,03 m olmuş ise veya 15 cm olması gereken döşeme yüksekliği 18 cm yapılmış ise hem yapının statiğinde hem de metraj hesabımızda ciddi açıklar oluşur. Örneğin 500 m² olan döşeme alanına 15 cm yükseklikte beton dökülürse döşemeye toplamda 75 m³ (500 m² x 0,15 m) , yanlış imalattan dolayı 18 cm beton dökülmüş ise 90 m³ beton dökülür. Arada 15 m³ yani yaklaşık 2 transmikser aracı kadar beton farkı oluşur. Bu da hem ekstra maliyet, hem kötü mühendislik hesabı hem de diğer imalatlara kötü yansımalar oluşturur. Beton ustalarına düzgün tesviye yapmalarını sağlamak ve ekstra maliyeti engellemek amaçlı kolon filizlerine istenilen döşeme yüksekliğinde renkli bantlar yapıştırılarak o bantlar seviyesinde beton dökmelerini söyleyebiliriz. Kalıpçılara da döşeme kanatlarını aynı seviyede ve döşeme yüksekliğinde çakmaları uyarısını yapabiliriz.
Kalıp İçerisinde Bulunan Demir (Donatı) Hacmi
Silindirin hacmi; kesit alanı ve uzunluğunun çarpımı (r².h) ile bulunur. İnşaat donatıları da silindiriktir. Örneğin bir mütemadi temel kalıbında 4 bağ 8’lik, 3 bağ 12’lik, 9 bağ 14’lük, 1 bağ da 16’lık demir kullanılsın. 2 ton civarlarında olan 1 bağ demirde 12 metre uzunluğunda yaklaşık; 422 adet 8’lik, 188 adet 12’lik, 138 adet 14’lük, 105 adet 16’lık demir bulunur. Hacimlerde ise bir bağ 8’lik demir 0,25 m³, bir bağ 12’lik demir 0,25 m³, bir bağ 14’lük demir 0,25 m³, bir bağ 16’lık demir 0,25 m³ yer kaplamaktadır. Buradan şu sonucu çıkartabiliriz: Çapı ne olursa olsun aynı yoğunlukta olan demirlerin aynı kütlede kapladıkları hacimleri eşittir. Çünkü fizik derslerinde öğrendiğimiz gibi hacim, kütlenin yoğunluğa olan oranı ile bulunur. Metraj sonucumuza bakacak olursak ise mütemadi temelimizde 17 bağ demir kullanılmıştı. Her bağ 0,25 m³ hacim kaplıyorsa 17 bağ toplamda 4,25 m³ hacim kaplar. Bu temelimize demiri hesaba katmadan 250 m³ beton sipariş edersek 4,25 m³ fazla beton söylemiş oluruz. Fakat bu miktar beton transmikserinden pompaya, pompadan da kalıba beton aktarırken yaşanan beton kaybını karşılayabilir. Bu nedenle biz bu kaybı karşılasın diye fazladan beton sipariş etmek yerine demir hacmini hesaplayarak fazla gelecek betonu bulabilir ve metrajımızın doğruluk payını artırabiliriz.
Kalıp İmalatında Açılmaların Yaşanması
Kalıp imalatının kalitesi beton metrajını doğrudan etkiler. Kalıpta yaşanacak açılmalar, teleskobik direklerin taşıma gücü yetersizliğiyle oluşan çökmeler hem metrajımızdan fazla miktarda beton kullanımını doğuracak, hem beton yığını oluşturacak, hem betonun donmasıyla işleri güçleştirecek, hem vakit hem de nakit kaybı yaşatacaktır. Bu nedenle öncelikle teleskobik direklerin maksimum taşıma gücünü bilmeli sonra da kalıpta çökme ve sehim yaşanmaması için kullanılması gereken teleskobik direk sayısını ve bu direklerin kaç cm arayla kalıp altına yerleştirileceği hesaplanmalıdır. Ardından kalıp imalatı kontrol edilmelidir. Kelepçeler, takviyeler, kuşaklar, kiriş açmazı destekler, yan çapraz destekler, kolon açmaz beşonlar, teleskobik direklerin sağlamlığı kontrol edilmelidir. Bazı kalıp ustaları ve taşeronların betonun kolon ve perdelere yarım yarım doldurulmasını isterler. Örneğin 50 adet kolon varsa bu kolonların önce ilk yarısının doldurulmasını daha sonra da biraz priz alan betonun üstüne geri kalanının doldurulmasını isterler. Çünkü bir anda betonla yüklenilen perde ve kolonlarda açılmalar yaşanacağını fakat yarısı donduktan sonra diğer yarısı dökülen betonun kalıpta açılma yaşatmayacağını söylerler. Betoncularda iki iki uğraşmak istemez ve genelde kalıpçılar ile betoncular arasında tartışma yaşanır. Fakat bizler kalıp sistemlerini modern kalıp sistemlerinde, sağlam ve soğuk derze meydan vermeyecek ve beton ustalarını iki iki uğraştırmayacak şekilde imal etmeliyiz. Konumuza dönecek olursak metraj sonucumuzu kalıp imalatının kalitesi doğrudan etkilemektedir.
Vibratör Kullanımı
Vibratör kullanımı beton metrajımızı hafifte olsa etkileyen bir unsurdur. Vibratör; betonun sıkışmasını, yoğunluğunun artmasını, taze betonun içinde kalan hava boşluklarının çıkarılmasını sağlarken betonarme yapının da segregasyona uğramasını önler. Vibratör tutulmamış beton, yerine iyice yerleşemediği için sipariş ettiğimiz betondan daha az beton kullanımını sağlar. Bu da iadesi alınmayan betonlarda boşa maliyet oluşturur.
Transmikser veya Pompadan Beton Aktarımı Yapılırken Yaşanan Beton Kaybı
Beton transmikserinden pompa kazanına; pompadan kalıba beton aktarımı yapılırken beton kaybı yaşanabilmektedir. Bu kayıp yaşanmaması adına şoför; pompa aracını kazan içerisindeki betonu haznesinden yere taşırmayacak şekilde düz bir zemine kurmalı, transmikserden pompa kazanına net aktarım yapmalıdır. Pompayı tutan ve kalıba beton dökümünü yönlendiren operatörde pompayı kalıba doğru yönlendirmesi gerekmektedir. Pompa kazanından sürekli zemine taşan beton hem döküldüğü yerin betonla donmasına, hem de israfa neden olmaktadır. Bu nedenle örnek olarak pompa aracının bir miktar arkaya doğru meyilli kurulması kazandan arkaya doğru sürekli beton akmasına sebep olabilir. Bu akıntıya maruz kalmamak için yapılabilecek ilk şey beton pompa aracının tesviyesi en düzgün zemine kurulmasını sağlamak ve şoföre de meyile fırsat vermeden araç ayaklarını yükseltmesi gerektiğini söylemektir.
Grobeton Metrajı Hesaplama Nasıl Yapılır?
Kalıbı hazırlanmış mütemadi bir temele 10 cm kalınlığında grobeton dökeceğimizi düşünelim. Bunun için hem sahada kalıp imalatı üzerinden hem de statik proje üzerinden metraj hesabı yapabiliriz. Fakat sahada metraj hesabı, bazı temel kirişlerinin çapraz konumlandırılmasından dolayı hesaplamada hata yapma riskimizi artırırken hem de bizi zorlar. Bunun için statik projede alan komutu (area) ile her bir elemanın alanını bulur daha sonra bu alanları toplar ve sonrada toplam alanı yükseklikle çarparak beton metrajını daha kolay ve doğru şekilde bulabiliriz. Statik projede beton dökülecek toplam alanı ister mütemadi temelin dış kanatlarının köşelerinden toplam alanı bulup, içeride kalan havuzların alanlarını minha olarak düşerek bulabilir istersekte her bir temel kirişinin alanını ayrı ayrı bulup toplayarak bulabiliriz. Toplam alanı bulduktan sonra bu alanı grobeton yüksekliğimiz olan 10 cm (0,1 m) ile çarparak beton metrajımızı sonlandırabiliriz. Örneğin toplam alan 400 m² ise beton metrajımız 40 m³ olacaktır.
Temel Beton Metrajının Beton Hesabı (Mütemadi Temel) Nasıl Yapılır?
Demir imalatı tamamlanmış temelimize 60 cm yüksekliğinde beton dökümü gerçekleştirilecek olsun. Asansör çukuru kenarlarındaki perde ve tabanına gelecek betonu da hesap ederek yine bir alan hesabı yapıp bu alanı yükseklik ölçüsü olan 0,60 m ile çarparak bulabiliriz. Örnek verecek olursak temel betonu için 185 m³ beton siparişi verdiğimizde toplam döküm 190 m³ tutarsa %97,4 doğruluk yüzdesi ile metrajda başarı sağlayabiliriz. Fakat şunu da belirtmeliyiz ki sonradan santrali arayıp ilave istediğimiz 5 m³ beton, bizleri şantiye sahasında biraz bekleterek hem çalışanlara vakit kaybı yaşatmamıza hem de bazı elemanların soğuk derze uğramasına sebep olabilir.
Bodrum Katı Çevreleyen Dış Perdelerin (BAP) Beton Metraj Hesabı Nasıl Yapılır?
Deprem perdesi, perde kolon ve BAP olarakta geçen toprak seviyesinin altında kalan bu elemanlara mütemadi temelde genelde tek başına ve diğer yapı elemanlarından farklı olarak beton dökülür. Bunun sebebi zemin kattaki balkonların kalıbını çakabilmek için yapı çevresine, çevre dolgu yapılması gerekliliği ve çevre dolgu esnasında hem BAP kalıplarının sökümü hem de dolgu esnasında rijitliğin gerçekleşmesi içindir. Bu elemanların metrajının hesabında çok önemli bir detay vardır ki o da yükseklik değerinde bulunmaktadır. Çünkü statik projede bu elemanların yüksekliği 3,75 m olsa bile kalıp malzemelerinin uzunluğu genelde 3,0 m olduğu için diğer 0,75 m diğer yapı elemanlarının kalıbı ile birlikte oluşturulur. Bu nedenle beton sipariş ederken yüksekliği projeden ziyade sahada ölçüm yaparak hesaba katmalıyız. Örneğin BAP elemanlarının alanı 25 m² olursa fazladan hesaba katacağımız 0,75 m yükseklik bizlere 18,75 m³ fazla beton sipariş vermemizi sağlayacaktır. Ve bu da metraj sonucumuzda ciddi hata oranı verecektir.
Kolon Beton Metrajının Hesabı Nasıl Yapılır?
Kolon betonları zemin kat ve üzeri katlarda genelde monolitik olarak yani diğer kalıp elemanları ile birlikte dökülür. Fakat bodrum kattaki kolonlarda, BAP (bodrum katı çevreleyen dış perdeler) gibi kiriş ve döşemeden ayrı dökülebilir. Bunun sebebi ise BAP elemanlarının betonu dökülmüş iken aynı seviyedeki kolonların da betonu dökülerek kiriş, döşeme ve merdiven kalıpları bu betonarme özellik kazanmış kolonların üzerine devam etme isteğidir. Bir sebebi de kolon kalıp malzemelerinin de bodrum katlarda standart kalıp yüksekliği olan 3,0 metre uzunluğunda olmasıdır. Üst madde de örnek verdiğimiz 3,75 m olan BAP yüksekliği gibi kolon yükseklikleri de 3,75 m olabilir. Ve bu 0,75 m yükseklikler kiriş, döşeme ve merdivenlerin kalıbı ile birlikte oluşturulmasıdır. Yine BAP yüksekliği gibi bodrum kattaki kolonların yüksekliği de sahada yükseklik ölçümü yapılarak alınmalıdır. 0,75 m yükseklik, kolonlar için siparişini vereceğimiz beton miktarında hata payını artıracaktır. Ayrıca bir dikkat edeceğimiz hususta bütün kolon yüksekliklerinin aynı olmaması. Özellikle yapının kapalı otopark ve bina giriş merdiveninin geleceği yerlerde kolon yüksekliklerinde azalmalar olabilir. Bunlara da ekstra dikkat etmemiz gerekir. İnşaat sektöründe kullanılan genel terimlerin hesaplamaları hakkında bilgi vermeye devam edelim.
Kiriş Beton Metrajının Hesabı Nasıl Yapılır?
Kirişlerin metrajı da diğer elemanların beton metreküp hesabı gibi kesit alanı ile yüksekliğin çarpılmasıyla bulunur. Kiriş beton metrajında dikkat etmemiz gereken husus yüksekliktir. Kirişin üst kısmını döşeme içerisinde mi yoksa kiriş içerisinde mi metraja dahil ettiğimiz önemlidir. Örneğin döşeme yüksekliği 15 cm ise ve biz kirişin üzerini de döşeme içerisinde hesaba katıyorsak projede belirtilen kiriş yüksekliğinden döşeme yüksekliğini çıkartarak kiriş beton metrajını hesaplamalıyız.
Döşeme Beton Metrajının Hesabı Nasıl Yapılır?
Beton metraj hesabı en kolay yapı elemanlarından biri olan döşeme, titizlikle hesaplanması gereken bir parçadır. Döşeme gibi, kirişlerin de metrajına kolay denilebilir. Çünkü bu elemanların ebatları kalıp planı üzerinde daha kolay görülebilmektedir. Kolonlar gibi kesitlere bakmaya gerek yoktur. Örneğin döşemelerin metreküp hesabını AutoCAD üzerinde önce area komutu ile alanlarını bulup sonra bu alanları döşeme kalınlıkları ile çarparak bulabiliriz. Kirişlerin metreküp hesabını da kalıp planında yazan örneğin (25/50) ebatını, kiriş uzunluğunu da bulup çarparak bulabiliriz. Döşeme metrajı hesaplarken kolon köşelerini, baca boşluklarını, asansör ve merdiven boşluklarını, balkonları hesabımıza katmalıyız. Döşeme kalıp metrajını dikkatli yapmalıyız.En doğru sonuçlara, titiz çalışma ile ulaşabiliriz. Bu nedenle AutoCAD üzerinde area komutu ile tüm girinti çıkıntıları tutmalı ve alanı öyle bulmalıyız. Proje üzerinde farklı renkte ve detayda çizilebilen balkonları unutmamalıyız. Tüm boşlukları minha olarak hesabımızdan düşmeli veya boşlukları hesaba hiç katmamalıyız.
Merdiven Beton Metrajının Hesabı Nasıl Yapılır?
Merdiven metrajını 3 parça halinde hesaplayabiliriz. Bu parçalar sahanlık, kızak ve rıht metrajlarıdır. Sahanlık metrajı için sahanlığın uzunluğu, genişliği ve yüksekliği çarpılır. Kızak metrajı için kızağın uzunluğu, yüksekliği ve genişliği (basamak genişliği) çarpılır. Rıht metrajı içinde önce üçgen kısmın alanını bulur onu da önce rıht uzunluğu (basamak genişliği) sonra da toplam basamak sayısı ile çarparız. Üçgen kısmın alanı ise (rıht yüksekliği x rıht genişliği) / 2 formülü ile bulunur. Şekil 22’deki merdiven detayında bize verilen ölçüler:
Rıht yüksekliği: 16,78 cm
Rıht genişliği: 25 cm
Sahanlık yüksekliği: 17 cm
Kızak yüksekliği: 17 cm
Kızak uzunluğu: 276 cm
Verilmeyen ölçüler:
Rıht uzunluğu (Merdiven genişliği): 120 cm
Sahanlık uzunluğu: 130 cm
Bu verilere göre:
Sahanlık metrajı: 1,20 x 1,30 x 0,17 = 0,27 m³
Kızak metrajı: 1,20 x 2,76 x 0,17 = 0,56 m³
Rıht metrajı: 1,20 x [(0,25 x 0,1678) x 1/2] x 9 = 0,23 m³
Toplam beton metrajı = 0,27 + 0,56 + 0,23 = 1,06 m³
