Zemin Etüdü: Belirlenen alanın zemin özelliklerinin belirlenmesi, katmanlarında bulunan jeolojik yapının öğrenilmesi, zeminin deprem açısından risk derecesinin bulunması, fay hattına olan uzaklığının belirlenmesi için çeşitli yollarla yapılan zemin araştırmasıdır. Rapor neticesinde zeminin yapılacak olan inşaata uygun olup olmadığı belirlenmiş olur. Zemin etüdü bir inşaatın olmazsa olmazıdır. İnşaatlar zemin etüdü ile başlar. Zemin değerlerinin belirlenmesi yapıya gelecek deprem kuvvetinin etkisinin belirlenmesi demektir.

Zemin Etüdü Aşamaları Nelerdir?

Zemin etüdü 2 aşamadan oluşur. İlk aşamada araziden veri toplanır. Bu verilen tahmin edilen zemin türüne göre farklı farklı yöntemlerle olur. İkinci aşamada toplanan veriler doğrultusunda zemin veri raporu ve geoteknik raporu yazılır. Bazı zeminlerde üçüncü aşamada olabilir. Bu aşamada zemin iyileştirmesi yoluna gidilirse geoteknik mühendisi tarafından iyileştirme aşaması gerçekleştirilir.

Zemin Etüdü Sonucu Neler Bulunur?

• Zeminin taşıma gücünün tespit edilmesi
• Yapı için uygun temel tipi ve derinliğinin seçimi
• Yapının ileride maruz kalabileceği oturmaların hesaplanması
• Muhtemel temel problemlerinin önceden belirlenmesi (şişme, çökme vs.)
• Yeraltı suyunun derinliği ve mevsimlere göre değişimi
• İstinat yapılarına etkiyen yanal basınçların hesaplanması
• Nihai temel alt kotu
• Drenaj önlemleri
• Tabakaların yapısı
• Faya yakınlık durumu
• Zemin özellik tayini
• Sıvılaşma durumu ve bunun sonucunda gerekli öneriler
• Zemine yapılması gereken iyileşme çalışmalarının önerileri

Zemin Etüdünü Kim Yapar?

Zemin etüdünü jeoloji mühendisleri, jeofizik mühendisleri ve inşaat mühendisleri yapar. İnşaat mühendisinin yapması için geoteknik üzerinde yeterli bilgi düzeyine ulaşması gerekir. Geoteknik bölümünden yüksek lisans yapılması inşaat mühendisi için iyi olacaktır. Zemin etüdü aşamasında sondörler, sondör yardımcıları ve şoförler çalışır. Sondajlar yapılırken jeoloji mühendisleri veya jeofizik mühendisleri kontrolünü yapar.

Zemin Grupları Nelerdir?

Zemin grupları yeni deprem yönetmeliğinin gelmesiyle beraber değişmiştir. Zemin grupları 6 kısma ayrılmıştır. ZF zemini, özel araştırma gerektiren bir zemin türüdür. Diğer zemin sınıfları verilen kriterler doğrultusunda tayin edilir.

Zemin Grupları Nasıl Belirlenir?

Zemin grupları kohezyon özelliklerine göre de sınıflandırılır. Silt ve kil, kohezyonu yüksek olan toprak ve zemin türlerindendir. Kil oranının artması kohezyon özelliğini artıran bir etkendir. Kohezyonlu toprağı oluşturan tanecikler birbirlerine bağlanan bir fiziksel özelliğe sahiptirler. Parçacıkların arasından su geçmez veya suyun bu tür toprağa etki edebilmesi uzun zaman gerektirir. Diğer taraftan bünyelerine aldıkları suyu da çok zor atarlar. Yağmur ve su etkisiyle kil içeren toprağın hacmi dolayısıyla yoğunluğu değişir. Bu özellik zemin hareketlerine neden olabileceği gibi zemin emniyet gerilmelerinde de değişiklikler yaratır. Ek olarak kohezyonlu toprağın bünyesinde tutulan su ve rutubet bodrum duvarlarının yalıtımını da zorlaştırır. Çünkü zemin suyuna ulaşamayan yüzey suyu bodrum duvarlarına basınç etkisi yaratmaya başlar. Diğer taraftan kum, çakıl, kayalık zeminler kohezyonsuz zemin türlerini oluştururlar. Bunların parçacıklarını bağlayan bir fiziksel etki yoktur. Bu tür zeminler yapı yüklerinin etkisiyle yapacakları çökmenin büyük bir kısmını hemen yaparlar. Ayrıca bu tür zeminler suyu çabuk sızdırdıkları ve moleküllerin içine su almadıkları için genleşmezler ve emniyet gerilmelerini de su miktarına bağlı olarak bir değişkenlik göstermez. Bodrum duvarlarının yalıtımında da problemi daha az olan zemin türüdür.

Zemin Araştırma Yöntemleri Nelerdir?

• Zemin sondajı
• Sismik kırılma ve MASW ile VS ve VP hızları ile belirlenmesi
• Presiyometre ile belirlemek
• Dilatometre ile belirlemek
• Rezistivite elektrik özdirenç yöntemi
• GPR jeoradar çalışması yapmak
• Araştırma çukuru açmak
• Zemin ve kaya numunelerini laboratuvarda incelemek
• ERT tomografi yapmak (elektrik tomografi)
• Plaka yükleme deneyi yapmak

Zeminin Kayma Çökme Nedenleri Nelerdir?

• Zeminin aşırı yüklenmesi

Temel yatağı, dayanabileceği basınç dayanımından daha büyük bir kuvvetle etkilenirse yani zemin emniyet gerilmesi aşılırsa, alt katmanlar ya kayar ya çöker. Bunun sonucunda temelde çökme meydana gelir.

• Zemin suyu seviyesinde zamanla olan değişiklikler

Zemin suyu seviyesi dış etkenlere bağlı olarak yükselebilir ya da alçalabilir. Örneğin: Yapının etrafına dikilen ve köklerinden çok su çeken ağaçlar zemin suyunun alçalmasına neden olur veya aşırı yağış sonunda bazı toprak türlerinde zemin suyu seviyesi normalin üstüne çıkar. Her iki durumda da temellerde kayma veya göçme olabilir. Çünkü zemin suyunun aşağıya çekilmesiyle toprakta, yeni oluşmuş boşluklar kapanacak yani temel çökecek.

• Donma olayları

Suyun bilinen bir özelliği de donarken hacminin genleşmesidir. Buza dönüşen su, genleşirken temeli yerinden oynatabilir ve zemin hareketlerine yol açabilir. Bu yüzden temel seviyesinin, don seviyesinin altında olması gerekir.