İç mekân tasarımı yapılırken tasarımın insan ölçülerine ve kullanım tarzına uygun olması gerekir. Doğru ölçülerle hazırlanmamış bir mekân, kullanışlılık açısından önemli sorunlar ortaya çıkarır. Özellikle de mutfak tezgâhları, kapılar ve hollerin insan ölçülerine uygun olarak hazırlanması gerekir. Örneğin çok alçak veya çok yüksek bir tezgâh, uzun süreli kullanımda bel ve sırt sorunlarına yol açabilir. Ya da yerden kazanmak için yapılan dar bir koridor, ev sakinlerinin yaşam alanını kısıtlayabilir. Bu ölçüler insan ergonomisine uymalıdır. Standartları belirlenmiş bu ölçülerin detaylarına kaynak olarak Neufert’in hazırlamış olduğu Yapı Tasarımı kitabını söyleyebiliriz.
İçindekiler
Genel Daire Ölçüleri
Dairelerde kullanışlılık açısından belirli kuralların uygulanması gerekir. Bir daire içerisinde bulunması gereken birimler şu şekilde sıralanabilir: Bir daire içerisinde en az bir oda ve bir tuvalet olması gerekir. Aynı zamanda bir adet mutfak veya eşdeğer pişirme yeri ve bir adet banyo veya eşdeğer yıkanma yeri olmalıdır. Dairelerde bir yatak odası veya yatak kirişi olması da zorunludur.
Banyo ve tuvalet aynı yerde olabileceği gibi ayrı ayrı da konumlandırılabilir. Aynı yerde olması durumunda, alanın en az 3.0 m2 olması gerekir. Daire içerisinde yer alan hollerin 1.20 m olması istenir ve tavsiye edilir. Hol ve koridor ölçüleri, engelli bireylerin rahat bir şekilde hareket etmesini sağlayacak şekilde yapılmalıdır.
Eğer mutfak, oda ve banyo-tuvalet tek bir yerde düzenlenecekse, bu birimlerin minimum toplam alanı, her birim için belirtilen minimum alanın toplamı kadar olmalıdır. Ayrı düzenlenecekleri durumda ise her birimin havalandırması farklı bir boşluğa açılmalıdır. Sadece banyo ve tuvaletin havalandırma alanları ortak bir yere bağlanabilir.
Dairenin içindeki duvarlar 10 cm ve üzerinde bir kalınlığa sahip olmalıdır. Kalan duvar kalınlıkları için belirlenen minimum değer ise 20 cm dir. Güvenlik açısından su tesisatı geçen yerlerin altında veya su depolarının altında enerji odası yer alamaz.
Standart Oda Ölçüleri
Yeni yapılan inşaatlarda en sık karşılaşılan sorunlardan biri çok küçük ve kullanışsız odaların olmasıdır. Yeni imar yönetmeliği, binalarda yer alan birimler için minimum metrekare ölçüsü tanımlamıştır.
Buna göre salon 12m2’den daha küçük bir alana sahip olamaz. Yatak odası için bu alan 8m2 olarak tanımlanmıştır. Mutfak için minimum alan 3.3m2 iken banyo ve tuvalet 4.20m2’den küçük olamaz. Tüm bu alanlar, karşılanması gereken asgari standartlardır. Birçok durumda toplam oda alanları minimum ölçülerin üzerinde inşa edilmektedir.
Standart Mutfak Ölçüleri
Genel daire standartlarının yanı sıra mutfak için özel ölçü standartları da vardır. Bu standartların amacı, kullanan kişilere ergonomik ve konforlu bir yaşam alanı sunmaktır.
Mutfak tezgâhları, ortalama olarak 82-86 cm arasında bir yüksekliğe sahip olmalıdır. Fakat uzun boylu ve kısa boylu kişiler için özel tezgâh yüksekliği ayarlaması yapılabilir. Tezgâh derinliği ise ortalama 60 cm civarında olmalıdır. Bu ölçüler, tezgâhta kolay çalışmayı sağlayacak şekilde düzenlenmiştir.
Mutfak dolapları ise erişilebilir bir yüksekliğe sahip olmalıdır. Ortalama mutfak dolabı yüksekliği 200-220 cm arasında belirlenmiştir. Evye ise en az 47*43 cm boyutlarına sahip olmalıdır. Genişliği kullanım alanına göre artış gösterebilir. Mutfağa yemek masası konulacaksa, masanın tezgâhtan en az 120 cm uzakta olması gerekir.
Mutfak alanında eviyenin konumu önemlidir. Eviye yerleşiminden sonra mutfağın diğer bölümleri yerleştirilir. Eviyenin altında 16-18 cm çıkıntı bulunur ve bununla beraber eviye altı dolap çok kullanılmaz. Genellikle çöp ve temizlik ürünleri bulunur. Tezgah genişliği 60 cm olduğu için eviye genişliği değişmekle beraber ortalama 40-50 cm arasında değişmektedir. Bir diğer konu da mutfak boyunca temizlik yüksekliği bırakılmasıdır. 8 cm yüksekliğinde temizlik için boşluk bırakılmalıdır.
Salon-Oturma Odası
Salon ve oturma odaları dairenin manzaralı ve aydınlık olan kısmına konumlanmalıdır. Salonun boyutu kadar şeklide önemlidir. Dikdörtgen salon tipi daha kullanışlı bir formdur. Dikdörtgen form eve ferahlık duygusu verir. Kare formdaki salonlar sıkışmışlık hissi verir ve eşya yerleşiminde problemler olur. Ölçüleri istenilen konfor seviyesine göre değişmektedir.
Salon ve oturma alanlarında mahremiyet oldukça önemlidir. Eski evlerde salon ortada olup tüm kapılar salona açılırdı. Bu durum mahremiyeti sağlamamaktadır. Salon yerleşimi sırasında da bu duruma dikkat edilmelidir.
Standart Banyo Gereçleri Ölçüleri
Banyolardaki gereçlerin çok sabit olmamakla beraber standart ölçüleri bulunmaktadır. Örneğin, tek bölmeli bir lavabo için 50-60 cm arası bir genişlik yeterli olacaktır. Günümüzde daha sık kullanılan köşe duşların 80-90 cm genişlikleri bulunmaktadır. Gömme klozetler için standart ölçü 40*45 cm olarak bilinir. Tabi ki klozetin gömme rezervuarlı olması durumuna göre bu ölçüler değişmektedir. Aşağıda bulunan ölçü detaylarını inceleyebilirsiniz.
Standart Hol Ölçüleri
Hol genişlikleri bina kullanım şekline göre değişmektedir. Standart koridor ölçülerini söylersek 90-100 cm aralığı olması tek omuzlu holler için geçerlidir. Kapının dışarı açılması durumunda en az 50 cm daha eklenmelidir.
İki omuzlu koridorlarda 2 kişinin geçebileceği şekilde olması durumunda 160 cm ve 3 kişi olması halinde 200 cm ve üzeri genişliği olmalıdır.
Standart Kapı Ölçüleri
Evlerin içerisinde birçok kapı bulunmaktadır. Bunlar giriş kapıları, iç kapılar, banyo ve tuvalet kapılarıdır. Giriş yani dış kapılardan genişlik 100 cm olmalıdır. İç kapılarda 90 cm genişliğinde olmalıdır. Banyo ve tuvaletlerde alan kullanımı önemli olduğu için 80 cm genişliğinde olmalıdır. Yükseklik olarak tüm kapılar 200-210 cm yüksekliğinde olmalıdır. Bu ölçüler istenilen konfora göre değişebilir. Bu verdiklerimiz standart ölçülerdir. Yukarıdaki grafikte bu detayları görebilirsiniz. Kapılar direk duvar dibinden başlanılması yerine yaklaşık 60 cm sonrasında başlatılabilir. Bu ölçü kapı arkasına konulması istenilen dolap ölçülerine bağlıdır.
Standart Yatak Odası Ölçüleri
Yatak odasında bilinmesi gereken ölçüler denince ilk akla gelen yatak çevresi ölçüsüdür. 75 cm’lik bir mesafe olmalıdır. Bu ölçü standart kabul edilen bir ölçüdür. Tek kişilik yatak için 90*190 cm, 100*190 cm, 100*200 cm ölçüleri ideal olacaktır.
Çift kişilik yataklar için ise 145*190 cm, 190*190 cm, 150*200 cm, 200*200 cm ölçüleri yeterli olacaktır. Komodin için en az 45-50 cm mesafe bırakılmalıdır.
