İnşaat mühendisliğinde şaft ya da şaft boşluğu, dikey veya eğimli geçitlere verilen genel isimdir.Şaft boşluğu yapıların en önemli elemanlarından biridir. Yapılarda elektrik tesisatı, sıhhi tesisat, mekanik tesisat gibi sistemleri temelden çatıya aktaran tünellere şaft boşluğu denir. Çok katlı yüksek yapılarda asansör boşluğuna da şaft boşluğu adı verilir.
İçindekiler
Şaft Boşluğu Ne İşe Yarar?
- Tesisat gibi sistemlerin yapının temelinden çatısına kadar ulaştırılmasını sağlar.
- Şaft boşlukları sayesinde hava sirkülasyonu olur.
- Herhangi bir tehlike anında tünellerde acil çıkış için kullanılır.
- Şaft boşlukları mekanik ve elektrik gibi tesisatların gizlenmesini sağlar.
- Binalarda zehirli gazların ve kötü kokuların birikmesi havalandırma ile önlenebilir.
- Yeraltı kanalları, tüneller gibi yapılarda havalandırmayı sağlar.
Sıkça Sorulan Sorular
Şaft Boşluğu Çeşitleri Nelerdir?
Şekillerine göre şaft boşlukları: Dörde ayrılmaktadır.
- Kare şaft: Zemin uygulamalarında kullanılmaktadır.
- Dikdörtgen şaft: Dikdörtgen şaft kapaklarından oluşmakla beraber daha çok katlarda kullanılır.
- Üçgen şaft: Zemin uygulamalarında tercih edilir.
- Dairesel şaft: Tavan teknesi kullanılır.
Yöntemlerine göre şaft boşlukları: Bu şaftlar tünel ve kanalizasyon yapımında kullanılır, binalarda tercih edilmez.
- Kuru şaft
- Islak şaft
Şaft Boşluğu Tasarımı Nasıl Yapılır?
- Tasarım yapılırken ilk olarak minimum şaft boyutuna karar vermek gerekir.
- Tasarım sırasında gerekli asgari boyutlar, inşa edilecek binanın son görünüşü ve bina tesisatına bağlı olacaktır. Bina inşaatlarında şaft boşluğu tüm tesisatı kapsayacak şekilde olmalıdır.
- Tünel şaft boşluğu tasarımı yapılırken tünelin yapısı ve tünel açma makinesinin çalışması için gerekli alan belirlenmelidir.
- Su ve atık su tünellerinde ise çökertme keson, erişim şaftı, pompa istasyonları, giriş vanaları ve akım odalar dikkate alınmalıdır.
- Geçiş tünellerinde ise şaft boşluğu asansöre, havalandırmaya, geçiş istasyonlarına ve elektrik tesisatına ulaşmak için kullanılabilir.
- Daha sonra şaft boşluğunun şeklinde karar vermek gerekir.
- Dairesel şaft boşluğu yapısal olarak sağlamdır. Ayrıca dairesel şaft tasarımında iç desteğe olan ihtiyaç azalır.
- Araç geçişinin olduğu tünellerde, trafik yoğunluğu ve tünelden geçen araba sayısı da şaft boşluğunun boyutunu belirler.
Binalarda Şaft Boşluğu Neden Önemlidir?
Binalarda şaft boşluğu, tesisatı tüm binaya yönlendirmek için gereklidir. Aynı zamanda elektrik tesisatının ve mekanik tesisatın korunması ve binanın kalan bölümlerinden ayrılması için şaft boşluğu kullanılır. Tesisatın açıkta kalması bina sakinleri için tehlike yaratacağından dolayı bu tesisatın şaft boşluğunda yer alması önemlidir. Buna ek olarak havalandırma şaftı da bina içerisinde havalandırma sağlar ve zararlı gazların birikmesini engellemeye yardımcı olur. Şaft boşluğu, teknik projede detaylı bir şekilde gösterilir.
Şaft Boşluğu Ölçüleri Nelerdir?
Projeden projeye ölçüler değişkenlik göstermektedir.Havalandırma şaftı 0.60 x 0.60 ölçülerinde olmalıdır.
Havalandırma Şaftı Nedir?
İnşaat mühendisliğinde havalandırma şaftı veya diğer adıyla hava boşluğu, madenlerde ve tünellerde yer altına temiz hava göndermek veya yer altındaki kirli havayı boşaltmak için kullanılan boşluklardır. Mimaride ise havalandırma şaftı, yüksek binalarda binanın iç mekanlarını havalandırmaya izin veren küçük ve dikey alana verilen isimdir. Mimari çizimde binaların hava boşluğu genellikle kare prizma olarak gösterilir. Ayrıca hava boşluğu yan yana yer alan iki bina arasına da yapılabilir. Bazı binalarda havalandırma şaftı aynı zamanda apartman boşluğu ile aynı işlevde kullanılabilir.