Elemanın plastik şekil değiştirme, taşıyıcı sistemin ise yer değiştirme yapabilme özelliğidir. Kısaca enerji yutabilme kapasitesidir. Rijit bir bina enerjiyi daha az yutup daha az sallanacaktır. Belli zaman sonra tehlike arz edebilir. Önemli olan binayı yeterli miktarda sarsma olanağı vererek enerji yutabilme kapasitesini optimum seviyede tutmaktır. Can kaybını önlemek ve binayı ayakta tutmak önemlidir.
İçindekiler
Süneklik Katsayısı Nedir?
Maksimum ötelemenin akma anındaki ötelenmeye oranıdır. Her malzemede değişir, betonda ve çelikte ayrıdır.
Süneklik Katsayısı:
Sünek Davranış Nedir?
Süneklik, malzemenin enerji yutabilme kapasitesidir. Süneklik, bir davranış biçimidir. Bir malzeme veya bir eleman istenilen seviyede yer değiştirme yeteneğine sahip ise bu yer değiştirmeyi fazla yapıp fakat gelen enerjiyi yutabiliyorsa bu davranışa sünek davranış diyebiliriz. Yapı üzerinden örnek verecek olursak; kolon boyutları aşırı büyük olan bir yapı az yer değiştirme yapacaktır. Bu davranışa rijit davranış diyebiliriz. Fakat kolon boyutları daha küçük olan bir yapı daha fazla yer değiştirme yapacaktır. Bu yapı içinde sünek davranış diyebiliriz. Aşağıdaki grafikte gevrek davranışın ve sünek davranışın grafiklerini inceleyebilirsiniz.
Sıkça Sorulan Sorular
Sünek Malzeme Nedir?
Sünek malzeme şekil değiştirme yapabilen malzemedir. Örneğin, beton gevrek bir yapı malzemesidir. Çelik malzemesi de sünek bir malzemedir. Betonda şekil değiştirir fakat burada önemli olan malzemenin eski haline dönmeye çalışma isteğidir. Sünek malzeme, şekil değiştirme sonucu belli bir miktar veya tamamen eski haline döner. Ama gevrek malzeme için aynısı geçerli değildir.
Gevrek Malzeme Nedir?
Şekil değiştirme bir müddet yapabilir daha sonra kırılabilir. Örnek olarak beton malzemesini verebiliriz. Beton malzemesi şekil değiştirme yapar fakat bir noktadan sonra kopma kırılma eğilimine girer. Çelik malzemesi direnirken, sünerken beton malzemesi kırılır.
Sünek Yapı Nedir?
Deprem kuvvetinde dayanımını kaybetmeden elastik ötesi davranış yaparak, mafsalların oluşmasını sağlayarak, deprem enerjisinin sönümlenmesini gerçekleştirir. Buna sünek yapı denmektedir. Yapı dinamiğinde kuvvet, rijitlik ve yer değiştirmenin çarpımı ile bulunur. Eğer aynı bina ve aynı konum için düşünürsek yapıya gelen deprem etkisi aynı diyebiliriz. Fakat buradaki değişken rijitliktir. Sünek bir binanın rijitliği azdır. Fakat buna karşılık fazla yer değiştirme yapar. Rijit bir binanın da rijitliği fazladır. Buna karşılık az yer değiştirme yapar. Sünek davranışta ana amaç, yapıya fazla yer değiştirme yaptırıp gelen kuvvetleri absorbe ettirerek daha ekonomik yapı ortaya çıkarmaktır. Sünek davranış olmasaydı tüm yapılar daha büyük ve yapı maliyetli olacaktı.
Betonarmenin Sünek Olması İçin Gerekli Şartlar Nelerdir?
- Kesme kırılmasını önlemeliyiz.
- Kirişte moment kırılması olmalıdır.
- Kirişlerdeki sünek kırılma kurallarına uymalıyız.
- Kolonlarda gevrek kırılmayı önlemeliyiz.
- Kolonların ve kolon-kiriş birleşim bölgelerinin kesme güvenliğini oluşturmalıyız.
Yapının Süneklik Düzeyinin Artırılması İçin Ne Yapılmalıdır?
- Elemanlardaki sünek gücün tükenmesi durumunun, gevrek olandan önce olması sağlanmalıdır.
- Kiriş ve kolonlarda etriyelerin sık kullanılmasıyla betonun dayanımı ve sünekliği artar.
Yapının Depreme Dayanıklı Olması İçin Taşıması Gereken Özellikleri Nelerdir?
- Yapıda eleman dayanıklılığı olmalıdır.
- Yapıda süneklik olmalıdır.
- Yapının ötelenme rijitliği olmalıdır.