Strüktür, ingilizce structure kelimesinden gelir. Strüktürün kelime anlamı biçimi ayakta tutan anatomi, karkas ve çerçeve olarak ifade edilir. Mekanı sınırlayan ve tanımlayan yapı elemanları strüktür denilen sistem ile ayakta tutulur. Mimari ve mühendislikte ise yapının ana iskeleti, formatı ya da genel tasarımı olarak tanımlanmaktadır. Strüktüre örnek, masa verilebilir. Masanın strüktürü bir tablayla dört adet ayaktan oluşmaktadır. Bu ayaklar sayesinde masa dayanımı sağlanır. Sandalyelerdeki bağlar da strüktüre örnek verilebilir. Sandalyeye dayanım sağlayan ayaklarıdır fakat strüktürü oluşturan ara bağlardır.
Yapının strüktür sistemi yapı ile ilgili tüm yükleri karşılayıp zemine aktaran sistemdir. Yapı elemanları bazen bu yükler altında gerekli dayanımı sağlamaktadır. Fakat elemanlar arası süreklilik sağlanmazsa yapının strüktüründe sorunlar oluşur. Örneğin bir basit kirişe yatay yük gelmiş olsun. Bu kirişi tutan iki adet mesnet olsun. Bu mesnetlerden biri sabit biri kayıcı mesnet olursa ve kiriş boyutları yeterli ise yük altında hem dayanım hem strüktür sağlanmış olur. Fakat bu mesnetlerden ikisi de kayıcı mesnet olursa yatay yük etkisi altında sistem dayanımı sağlamış olsa da strüktürünü kaybeder ve sistem labilleşir.
Biçimini koruyamayan bir sisteme dönüşür. Çelik yapılarda da bu tarz sorunlar mevcuttur. Örneğin bir beton kolon ve çelik uzay sistem düşünelim. Kolonlar betonarme ve çatı da çelik elemanı olsun. Çelik uzay sistem ne kadar dayanıklı olursa olsun kar yükü etkisi altında kolonlarda yanal ötelenme oluşur ve ayrılma yaşanırsa sistemin strüktürü bozulmuş olur. Bu durumda önlem alınıp yanal strüktürde sağlanması gerekmektedir. Buna benzer birçok örnek verilebilir.
İçindekiler
Yapı Strüktür Yükleri Nelerdir?
2 tür yükten söz edilir:
Durağan Yükler: Ölü yük olarak adlandırılır. Strüktür sistemin kendi yükü olmak üzere ona bağlı olan her türlü yapının yüküdür. Düşey olarak, strüktür sisteme etki eder.
Hareketli Yükler: Bazen var bazen yok olan tüm yüklerdir. Hareket edebilir, yeri, zamanı ve miktarı değişebilir. Yapı üzerindeki kar gibi.
Yanal yükler, düşey yükler, oturma yükleri, zemin basıncı, su basıncı gibi yükler de mevcuttur.
Yapıdaki Strüktürel Sistem Çeşitleri Nelerdir?
Yığma Yapı Sistemi: Tüm yükler yapının duvarları tarafından zemine aktarılır. Duvarlar taşıyıcı ve bölücü niteliktedir. Duvarlar iç ve dış çevreyi ayırırken, yüklerin ayrılmasını da sağlamaktadır.
İskelet Yapı Sistemi: Düşey taşıyıcı olan kolonlar ve dikmeler tarafından yüklerin aktarıldığı sistemlerdir. Duvarlar sadece bölme işlevinde kullanılır.
Taşıyıcı Sistemler–Strüktür Nedir?
İlk Strüktür Örneği
MÖ 2570-2500 yıllarında Mısır’da yapılan Valley tapınağı ilk örnek olarak gösterilebilir.