Donatı: Betonarme sistemlerde kolon, kiriş ve döşemelerin strüktürünü oluşturan genellikle 12 metre uzunluklarda olan birçok çapı bulunan inşaat demiri olarak bilinen çelik çubuklara denir. Donatı betonarme elemanların moment alabilmesini ve çekme kuvvetine karşı dayanım sağlayabilmesi için konulur.

Donatı Çapları Nelerdir?

Demir metrajı hesabı ve metrajı yapılırken donatı çapı üzerinden yapılır. Donatı çapları genellikle çift hanelidir ve 2 mm artacak şekilde ilerler. Yukarıdaki resimde donatı çaplarını görüyorsunuz.

Donatı Ağırlık Cetveli

İnşaat yapılmadan metraj hesapları yapılır. Bunun neticesinde maliyetler hesaplanır. Donatı metrajı öncelikle donatının çapına göre uzunlukları bulunmasıyla olur. Uzunluk bulunduktan sonra donatı çapına ait birim ağırlık ile çarpılarak donatı çapına ait tonaj bulunur. Tüm tonajlar hesaplanarak ayrı ayrı listelenir. Aşağıdaki görselde donatı çaplarına ait donatı birim ağırlıkları görebilirsiniz.

Örnek bir hesap yapalım.

Ø 18 kalınlığında 100 metre inşaat demiri;

100m x 1,998 kg = 199,8 kg

Ø 22 kalınlığında 200 metre inşaat demiri;

200m x 2,984 kg = 596,8 kg şeklinde bulunur.

Donatının Betonarme Elemanlarda Davranışı Nasıldır?

Betonarme yapılar beton ve çelik malzemesinden oluşmaktadır. Beton, betonarme elemanların basınç dayanımına karşı dayanıklı olmasını sağlar. Donatı ise çekme dayanımına karşı dayanıklı olmasını sağlar. Alt donatılar çekme çalışırken, üst donatılar basınca çalışabilir. Donatı sadece boyuna donatı şeklinde fayda vermez, aynı zamanda etriye ve çiroz olarakta betonarme elemanlara fayda sağlar.

Donatı (Çelik) Sınıfları Nelerdir?

• Sıcakta Haddelenmiş Çelik (Doğal Sertlikte Çelik)

Sertlik seviyesi oldukça yüksek bir çelik türüdür. Bu çeliğin üretilmesinde diğer çelik tesislerine nazaran daha büyük tesislere ihtiyaç duyulur. Maliyeti yüksek olan bir çelik sınıfıdır.

• Soğuk Çekme Yöntemiyle Üretilen Çelik

Düşük sıcaklıklarda çekilerek ya da burkularak üretilen çelik sınıfıdır. Bu işlemler gerçekleşirken çeliğin özelliklerinde değişimler meydana gelir. Çeliğin soğukta işlenmesi dayanımı artırır fakat deformasyon oranını azaltmaktadır.

Donatı Elemanları Nelerdir?

Etriye

Etriyeler: Kolon, kiriş elemanlarında esas donatıları dışardan sararak bir arada durmasını sağlar. Donatının burkulma boyunu azaltarak daha iyi performans vermesini sağlar. Etriyelerin sıkı olması performansı artırır.

Çiroz

Çiroz, düşey donatıların özellikle perde ve kolonlarla bir arada durmasını sağlar. Donatıların sıyrılmasını önler. Donatılar arasındaki mesafe farkını dengeler. Deprem esnasında sıyrılmaya karşı koyarak kolon ve perdelerin ayakta durmasını sağlar. Önleyici bir elemandır fakat direk bu donatılara herhangi bir yük taşıtmak yanlıştır. Çirozların şaşırtmalı şekilde yerleştirilmesi gerekir.

Firkete

Çelik çubukların U harfi biçiminde bükülmesiyle elde edilir. Bu şeklin verilmesindeki sebep ise konsollarda alt donatı ve üst donatı olmak üzere iki ayrı donatı elemanı kullanmaktansa, firkete kullanmak statik açıdan daha olumlu sonuçlar vermektedir.

Pilye

Pilye genellikle kiriş ve döşemelerde kullanılır. Pilye kullanılmasındaki amaç, kesme kuvvetine karşı bir dayanım oluşturmaktır. Günümüzdeki yapılarda kullanılmaktadır. Hem uygulama zorlukları hem de dayanım yetersizliği pilye kullanımını azaltmıştır.

Şapo

Şaponun diğer adı mesnet donatısı ya da ilave donatıdır. Şapolar genellikle ilave donatı konulması gereken noktalara konulmaktadır. Şapolar, mesnet noktalarında hesaplanan moment farkı sonucunda oluşan donatı alanına karşılık gelmektedir. Tabi ki bu noktalarda dikkatli olmak gerekir. Tüm riskler incelenmelidir.

Lama

İnşaat sektöründe kullanılan bir demir parçasıdır. Sıcak haddelenmiş demir ya da çelikten yapılan, dikdörtgen biçiminde malzemedir. Lama çeşitleri genellikle kullanım alanı ve derecesine göre değişiklik gösterebilir. Teknolojinin gelişmesi ile farklı üretim ve boyutları gelişmiştir.